Radigue – ruimtelijk luisteren

Heb je al eens stilgestaan bij de impact van ruimte op je muzikale beleving? Tijdens een concert is je luisterervaring anders dan die van je buurman, en al helemaal verschillend van iemand die tien meter verderop in de zaal zit.

Het strijkkwartet Quatuor Bozzini besloot hierrond een leuk onderzoek te doen. Tijdens één van hun concerten kreeg het publiek binaurale oortjes die tegelijkertijd dienen als luisterapparaat en als microfoon. Wat elke luisteraar hoorde van op zijn of haar plek in de ruimte, werd opgenomen terwijl hij/zij naar het concert luisterde. Al deze opnames werden vervolgens als digitale concertervaring aangeboden. Op die manier kon je achteraf online je ‘plaats’ in de concertruimte kiezen. Meer info over dit experiment vind je hier.

Quatuor Bozzini haalde de inspiratie hiervoor bij de Parijse componiste Éliane Radigue (1932). In haar akoestisch zeer rijke en sfeervolle repertoire speelt ‘ruimte’ een belangrijke rol. In de eerste plaats werd ze bekend omwille van haar elektronische muziek. Haar bekendste werk, trilogie de la mort, creëerde ze voor de modulaire synthesizer ARP 2500, 30 jaar lang het enige instrument waarvoor ze muziek schreef!

Op 60-jarige leeftijd besloot Radigue de ARP 2500 even aan de kant te schuiven en alsnog akoestische muziek te schrijven. Voor het eerst in haar leven werkte ze samen met musici van vlees en bloed. In 2018 schreef ze Occam Delta XV voor Quatuor Bozzini. Dit werk wordt door de componiste zelf oraal overgedragen aan de uitvoerders. Dit maakt Quatuor Bozzini het enige strijkkwartet ter wereld dat dit stuk kan uitvoeren, tenzij ze er op hun beurt voor zouden kiezen om het werk zelf door te geven aan een ander ensemble. Uniek!

AAN DE SLAG

Experimenteer zelf met ruimtelijke luisterervaring in je klas:

• Neem een eenvoudig lied, stuk of een korte improvisatie-oefening mee naar de les en breng dit aan
• Schuif stoelen en banken aan de kant
• Verdeel de groep in uitvoerders en publiek
• De uitvoerders nemen een centrale plek in in de ruimte
• Vraag aan het publiek om zich te verspreiden in de ruimte
• Laat de uitvoerders het ingeoefende werk brengen
• Laat het publiek elk van op hun plek een opname maken met hun gsm
• Vergelijk de opnames en bespreek de verschillen
• Laat het publiek wisselen van plaats
• Laat de uitvoerders wisselen van plaats
• Wissel de rollen van uitvoerders en publiek om

MEER MOGELIJKHEDEN

Er staat ook een leuke oefening rond ruimte in de lesmap die MATRIX maakte omtrent het werk van Luc Brewaeys. De lesmap vind je hier.