VERELST Lente (1994)
Lente Verelst is een Belgische film- en operacomponiste die haar eerste stappen in de muziek zette ze aan de academie voor muziek, woord en dans van Mortsel, waar ze startte met dwarsfluitlessen. Tijdens haar middelbare studies kriebelde het om hogere studies in de muziek aan te vatten. Aanvankelijk dacht ze aan muziektherapie, maar tijdens de lessen van Stefan Van Puymbroeck raakte ze meer en meer geboeid door compositie. Daarom besloot ze om muziekschriftuur en compositie te gaan studeren aan het Koninklijk conservatorium in Antwerpen bij Wim Hendrickx en Luc van Hove. Na het behalen van haar bachelordiploma’s, startte ze een master in Composition for Screen aan de Royal College of Music in London. Tijdens deze tweejarige specialisatie, volgde ze onder anderen les bij Vasco Hexel.
Tijdens haar masteropleiding in Londen schreef Verelst vooral filmmuziek. Door het schrijven van Bear and Friends, in het kader van een opera-project aan de Royal College of Music, werd haar interesse voor opera weer aangewakkerd. Daarnaast schreef ze de kortopera The Bar in opdracht van Hull Urban Opera, een operagezelschap dat experimenteert met vernieuwende concepten en presentatiewijzen.
Naast haar activiteiten als componist is Verelst actief aan de academie voor muziek, woord en dans van Morstel waar ze workshops over muziek voor kinderen geeft.
Werkbespreking
Haar muziek voor opera dient in de eerste plaats het drama. Ze zoekt naar fantasierijke en specifieke klankkleuren die het dramatische verloop ondersteunen. De orkestraties klinken veelal donker maar toch levendig en transparant. Benjamin Britten, Bruno Coulais, Stephen Sondheim en Sofia Gubaidulina zijn enkele componisten die haar inspireren.
Haar eerste opera, Bear and Friends, op een libretto van Lena Vercauteren, is gebaseerd op een verhaal van Toon Tellegen uit zijn bundel Iedereen was er (2017). Het verhaal gaat over een beer die niets liever doet dan cake eten. Daarom schakelt hij de hulp in van de boktor die voor de beer een toestel ontwikkelt om cake te horen. De andere dieren (de eekhoorn, de sprinkhaan en de mier) zijn er natuurlijk niet mee opgezet dat de beer nu ook al hun cake opeet. Zij besluiten om hun beklag te doen bij de boktor, die dan aan hen het recept geeft van de ‘stille cake’. Natuurlijk kan de beer vanaf dan niets meer horen, en gefrustreerd gooit hij het toestel neer, waardoor het op hol slaat en alle verkeerde objecten, waaronder de dieren, aanduidt als cake. De beer eet al zijn vriendjes op, waarna hij uiteindelijk alleen achterblijft, met nog steeds een hongerige maag.
Dit op het eerste gezicht kinderlijke verhaal, krijgt op het einde een duistere kant wanneer de beer al zijn vrienden opeet. In de tekst van deze opera, geschreven door Lena Vercauteren, wordt deze destructie ook weerspiegeld: aan het begin spreekt de beer nog in rijm, maar geleidelijk aan brokkelen de zinstructuren af. Op het einde van de opera klinkt het moraliserende ‘Libera me’ dat contrasteert met de visuele chaos op scène.
Verelst instrumenteerde het werk opvallend licht. In het verhaal zit ook een sterke drive, die ondersteund wordt door energetische ritmes. In de ensembles weet ze de partijen, die totaal verschillend zijn, tot een mooi geheel te smeden. Ze opteert ervoor om in de begeleiding een groot klankverschil te maken tussen enerzijds de dieren en anderzijds de geluiden die voorgebracht worden door de cakes. Wanneer bijvoorbeeld de dieren zingen is er vaak een duidelijke ritmische begeleiding van de strijkers en blazers. Wanneer de cakes aan het woord zijn, worden deze meestal begeleid door de vibrafoon en glissandi in de strijkers. Daarnaast zingen de cakes uitsluitend in een Sprechgesang of krijgen ze speciale stemfiguraties.
In The Bar horen we een geheel nieuwe wereld. Het libretto werd net zoals dat van Bear and Friends geschreven door Lena Vercauteren. The Bar gaat over een man die wakker wordt in een bar, maar geen flauw benul heeft hoe hij daar terecht is. In dit werk doorbreekt Verelst de zogenaamde vierde muur door een actieve rol aan het publiek te geven: wanneer de opera start met een vocalise in de sopraanpartij, komt het publiek in de zaal binnen en plaatsen zich in de enscenering van een bar. In deze ‘ghostopera’ is het publiek getuige van een man die gewekt wordt door het personeel van de bar. Hij weet niet goed hoe hij er geraakt is, maar gaandeweg herinnert hij zich verschillende zaken weer: een auto, een weg… Plots realiseert hij zich dat hij een kind heeft doodgereden, omdat hij dronken achter het stuur is gekropen.
De donkerheid van het verhaal onderstreept Verelst door te componeren voor een atypisch strijkkwartet (viool, altviool, cello en contrabas) met een belangrijk aandeel voor de lage stemmen. Hieraan koppelt ze het dromerige geluid van de harp, dat ze op bepaalde momenten vervormt door een papier tussen de snaren te plaatsen, wat resulteert in een knersend geluid. Daarnaast spelen de strijkers opvallend veel pizzicato-figuraties en maken ze homofone bewegingen. Net als in Bear and Friends valt weer de ritmische vitaliteit op. Het werk is fragmentarisch, waarbij ze meandert tussen de maatsoorten (4/4, 3/4, 10/8). Hierdoor genereert Verelst een constante spanning die niet verveelt.
Naast deze twee kortopera’s schreef Verelst samen met haar partner, Hans Vercauteren, Babelut parcours Iglo. Een muziektheater voor kinderen van 0-5 jaar in samenwerking met Musica, Impulscentrum voor Muziek. Het is allesbehalve de bedoeling dat de kinderen passief toekijken, want de kinderen worden aangespoord om actief deel te nemen door op de prikkels van de muzikanten te reageren. In het concept staan er twee iglo’s opgesteld waarin gelijktijdig muziek klinkt. De gezongen klanken zijn geïnspireerd op de Aleoetische en Innuït-talen. De kinderen zijn er zich niet van bewust vanwaar de muziek komt, tot na de pauze de iglo’s naar elkaar toe opendraaien. In volle verwondering verlaten de kinderen de zaal.
Werklijst
Bear and Friends, The bar, Babelut parcours Iglo
Links
© MATRIX
Tekst van Maarten Sterckx
Laatste aanpassingen: 2020
