HADERMANN Jan (1952)
Biografie
Jan Hadermann werd geboren in Reet op 12 maart 1952. Hij is als componist voornamelijk bekend in Ha-Fa-Bra-kringen.
Zijn vader, als dirigent, componist en violist een zeer verdienstelijk liefhebber-muzikant, was zijn eerste mentor. Dit eerste muziekonderricht in familiale kring werd verdergezet aan de Muziekacademie van Hemiksem bij Marcel Slootmakers en de gekende pianopedagoge Liliane Esser Herchuelz. Zijn professionele opleiding genoot Jan Hadermann aan het Lemmensinstituut, eerst in Mechelen, daarna in Leuven. Hij behaalde daar in 1974 het diploma Laureaat Compositie en Muziekopvoeding. Dit diploma omvat naast een ruime onderwijsbevoegdheid ook de eerste prijzen van notenleer (klas Lode Dieltiens), harmonie (klas Frans Geysen), contrapunt en fuga (klas Jos Van Looy) en compositie (klas Matthy Niël). Vervolgens studeerde Jan Hadermann bij componist Willem Kersters aan het Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium te Antwerpen en behaalde daar een eerste prijs compositie. Vanaf 1973 is Jan Hadermann docent contrapunt, fuga en elektronische muziekcompositie aan het Lemmensinstituut te Leuven, van 1979 tot 2002 docent harmonie en compositie aan de Koninklijke Beiaardschool “Jef Denyn” te Mechelen, en sinds 1994 gastdocent Ha-Fa-Bradirectie (theorie) aan het Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium te Antwerpen. Naast het componeren en zijn onderwijsopdracht is hij nog bedrijvig als dirigent en jurylid. Ook verleende hij meermaals zijn medewerking als klankregisseur en realiseerde hij als muziekmodulator reeds verschillende LP- en CD-opnames.
Jan Hadermann schrijft onder andere voor symfonisch orkest, blaasorkest, piano, koor, diverse kamermuziekensembles en elektronische muziek. In 1993 mocht Jan Hadermann de vierjaarlijkse SABAM-prijs voor Ha-Fa-Bra in ontvangst nemen.
Werkbespreking
De werken van Jan Hadermann kenmerken zich door een eigen klankidioom en een aparte motivische stijl. De meeste van zijn werken werden geschreven in opdracht, o.a. van de Belgische Radio en Televisie, Fedekam, het Lemmensinstituut, het Algemeen Nederlands Zangverbond, de Vlaamse Brassband Federatie, het provinciebestuur van Antwerpen en het ministerie van Cultuur.
In 1983 deed Jan Hadermann zijn intrede in de wereld van de blaasmuziek, toen zijn werk Vier dansen voor harmonieorkest of fanfare (1983) bekroond werd in de compositiewedstrijd van het Kempisch Jeugdfanfare-orkest. Gestimuleerd door de toenmalige kwaliteitsverbetering van de vele liefhebbersorkesten, begon hij zich meer en meer op dit genre toe te leggen met als direct gevolg dat zijn naam meermaals prijkt op de programma’s van harmonieorkesten en fanfares allerhande, gaande van de plaatselijke harmonie van een Kempisch gehucht tot de gerenommeerde Belgische Gidsen, die alle composities en arrangementen van Jan Hadermann in hun repertoire hebben opgenomen.
Uit Jan Hadermanns omvangrijke oeuvre blijkt inderdaad overduidelijk zijn voorkeur voor harmonieorkest, fanfare en brassband. Melody in Five voor harmonieorkest, fanfare of brassband (1998) is een van de talloze voorbeelden die welbekend zijn in Ha-Fa-Bra-kringen. In deze compositie speelt Hadermann met de maatsoort: een zeer ongewone 5/8-maatsoort wordt afwisselend in 3 en in 2 gedirigeerd, hetgeen het stuk een wiegend karakter verleent. Guernica voor harmonieorkest (2003) verklankt op indringende wijze een stukje Baskische geschiedenis, toen de stad Guernica in 1937 door een legioen Nazi-bommenwerpers in puin werd gelegd met tonnen splinter- en brandbommen. Dit oorlogsgeweld wordt treffend weergegeven door een kopmotief dat doordrongen is van terreur. In de loop van de compositie wordt op cruciale punten herinnerd aan dit kopmotief, waardoor het confronterend werkt voor de luisteraar en aanzet tot nadere reflectie. Hadermanns talrijke bewerkingen van bestaande populaire melodieën, die hij doorspekt met jazz-invloeden, ritmische geestdrift en vitaliteit, vormen door hun dynamische muzikale verloop en hun directe uitdrukking een voltreffer in het Ha-Fa-Bra-repertoire.
Ook in zijn solowerken zijn hout- en koperblazers prominent aanwezig. Befaamde muzikanten namen de creatie van intussen repertoire geworden werken voor hun rekening. Zo wordt Spotlights on the Bass Clarinet (1992) beschouwd als een van de meest populaire werken die ooit gecomponeerd werden voor basklarinet. In dit driedelige concerto, gekenmerkt door een spontane melodische vinding en swingende jazz-ritmiek, exploreert Hadermann alle mogelijkheden van het instrument. Ook When I walk Alone voor trombone-solo en harmonieorkest, fanfare of brassband (1987) is door zijn vloeiende melodische lijn niet denkbaar uit het repertoire van elke trombonist en werd meermaals op CD opgenomen. Inventie voor trombone en tape (1984), een werk waarin fugatische elementen worden verwerkt, wordt gekenmerkt door een relatief hoge moeilijkheidsgraad, daar ook hier de uiterste tessituur van het instrument benut wordt. Daarnaast zijn Wicker Work voor trompet en tape (1986) en het Concerto voor Hoorn en Orkest (1982) op en top repertoirewerken die uitmunten door virtuositeit, melodische directheid, ritmische drive en optimale benutting van de mogelijkheden van het instrument.
Ook op een kleinschaliger niveau, met name dat van de muziekacademies, zijn de instrumentale solowerken van Jan Hadermann begeerde objecten, wat blijkt uit examenprogramma’s. Deze werken zijn in eerste instantie gecomponeerd vanuit pedagogische intenties. De sterke meeslepende melodieën, de volkse elementen en de aanstekelijke ritmiek die Hadermanns werk kenmerken zijn ook in deze eenvoudigere composities aanwezig, waardoor ze ook bij jongeren populair zijn.
De invloed van de basisopleiding van Jan Hadermann aan het Lemmensinstituut laat zich overtuigend voelen in de talrijke voorspelen en zettingen voor variabele bezetting die hij componeerde voor psalmen en gezangen voor liturgische en wereldlijke doeleinden, waarbij het orgel uiteraard een voorname rol speelt. Jan Hadermann maakte tenslotte ook vocale en instrumentale bewerkingen van volksliederen.
Werklijst
Symfonische werken: In sand geschrieben voor tenor, gemengd koor en symfonisch orkest (1974-1977); Concerto voor Hoorn en Orkest (1982); Ouverture 51° Vlaams Nationaal Zangfeest voor gemengd koor, vocaal kwartet, orgel, beiaard, brassband en symfonisch orkest (1988); Spotlights on the Bassclarinet, driedelig concerto voor basklarinet (1992), Ouverture 56° Vlaams Nationaal Zangfeest voor gemengd koor, thebaanse trompetten en symfonisch orkest (1993)
Ha-Fa-Bra-muziek: Melody in F, bewerking voor bigband of harmonieorkest (1975); Vier Dansen voor harmonieorkest of fanfare (1983); Variations on Haydn’s theme voor hoorn en harmonieorkest (1984); Turn it Up voor harmonieorkest of fanfare (1984); Ballad voor gitaar, trompet of altsaxofoon en HaFaBra (1984); Hey, look me over, bewerking voor harmonieorkest (1985); To the Unknown Man voor synthesizer en harmonieorkest (1986); Recuerdo voor harmonieorkest of fanfare (1986); Signature voor harmonieorkest (1986); Music for a Festive Occasion voor HaFaBra (1986); Funny Little Girl voor HaFaBra (1987); When I Walk Alone voor trombone en HaFaBra (1987); Dancing on the Seashore voor HaFaBra (1987); This is my Song, bewerking voor zang met harmonieorkest (1987); Laura voor harmonieorkest of fanfare (1988); Choral Flexions voor harmonieorkest (1988); Visions voor brassband (1989); Ritual voor harmonieorkest (1989); Twins voor HaFaBra (1989); Canzoni voor harmonieorkest of fanfare (1990); Three Times a Tune voor HaFaBra (1990); Spotlights on the Bassclarinet voor basklarinet en harmonieorkest (1992); Splotlights on the Bassclarinet voor basklarinet en harmonieorkest (1992); Rendezvous voor trompet en HaFaBra (1993); Get Up! Voor harmonieorkest of fanfare (1993); Fanfare for a Jubilee voor HaFaBra (1994); Joy of Music voor HaFaBra (1994); Erasmus’ Tales voor HaFaBra (1995); Cortège voor harmonieorkest (1997); Melody in Five voor HaFaBra (1998); Mùsica Divertida voor altsaxofoon, piano, contrabas en drum en harmonieorkest (1997); A German Christmas voor HaFaBra (1997); Ludgerus voor mezzosopraan, basbariton, gemengd koor en harmonieorkest (1999); Clouds on the heath voor fanfare (2000); Seahawk voor harmonieorkest (2003); Guernica voor harmonieorkest (2003); The Florence Fayre (2004); Dimensions of the Fourth voor harmonieorkest (2005); Refraction voor harmonieorkest (2007); A Flemish Christmas voor HaFaBra (2010); AGE voor gemengd koor en harmonieorkest (2012); Villariacum voor harmonieorkest (2014)
Instrumentale solowerken: Prelude voor orgel (1972); Invention voor piano (1974); Passacaglia voor orgel (1974); Improvisatie voor cello (1974); Springtime voor piano (1976); Introductie en Inventie voor trombone en tape (1984); Wicker Work voor trompet en tape (1986); When I walk Alone voor trombone-solo en harmonieorkest, fanfare of brassband (1987); Psalm 1, 37, 45, 51, 60, 69, 89, 91, 100, 108, 131, 132, 133, 137 en 142 voor orgel of variabele bezetting (1989); Gezang 128, 148, 155, 167, 198, 208, 213, 220, 236 en 399 voor orgel of variabele bezetting (1992); Gimmick voor piano (1992); Folk-Dance voor piano (1992); Riff Study voor vierhandig piano (1992); The Cameleer voor piano (1993); Sonate voor beiaard (1993); Cloch’Art voor vierhandig beiaard (1994); Escapade voor eufonium (1998); Burlesque voor eufonium (1998); Christ ist erstanden 213, Ich will dich leiben 558 en Hallelujah lasst uns singen voor orgel of variabele bezetting (1998); El Moncayo voor eufonium (1998); O laufet, ihr Hirten – Was soll das beddeuten – Joseph, lieber Joseph mein – Tauet, Himmel, den Gerechten en Auf, auf ihr Hirten voor orgel of variabele bezetting (2001); Centr’A’liana voor beiaard (2002); Introduction & Rap voor trombone (2003)
Vocale muziek: Avond voor vierstemmig koor (1972); Agnus Dei voor drie gelijke stemmen (1972); Excultabar Sancti voor drie gelijke stemmen (1972); Twee Motetten voor vierstemmig koor (1972); Psalm 30: Zingt voor de Heer voor vier- tot achtstemmig koor (1973); Een kerstliturgie voor koor en orgel (1974); Het komt een schip geladen, bewerking voor vierstemmig koor (1975); Daar was een sneeuwwit vogeltje, bewerking voor drie gelijke stemmen en Orff-instrumenten (1975); Summertime, bewerking voor vijfstemmig koor (1976); Die winter is vergangen, bewerking voor drie gelijke stemmen (1976); Maria die zoude naar Bethlehem gaen, bewerking voor vierstemmig koor (1976); Somethime I feel like a motherless child, bewerking voor sopraan en vijfstemmig koor (1976); Go tell it tot he mountains, bewerking voor vijfstemmig koor 1976); Something, bewerking voor zesstemmig koor en piano (1976); Daarboven uit het vensterke, bewerking voor solostem en vierstemmig koor, piano en bas (1987); Hoe leit dit kindeke, bewerking voor vijfstemmig koor (1988); The crucifixion, bewerking voor solostem en vierstemmig koor (1979); Time, tompe, terelink voor drie gelijke stemmen (1979); Moeder is ’t nog niet gedaan?, bewerking voor vijfstemmig koor, dwarsfluit, piano en bas (1980); It’s a Birthday, bewerking voor vierstemmig koor (1981); The Angel Rolled (1982); Er is een roos ontsprongen voor twee-, drie- of vierstemmig koor en orgel (1993); Tempo, tempo… voor kinderkoor en piano (1994)
Kamermuziek: Strijkkwartet (1973); Trio voor fluit, klarinet en fagot (1973); Daar gingen twee gespeelkens voor strijkkwintet, fluit en hobo (1974); Juffrouw, je moet naar huis gaan voor strijkkwintet, fluit en hobo (1974); Voordrachtstukje voor hoorn en piano (1974); Scherzo con bravura voor klarinet en piano (1975); Sonatine voor viool en piano (1975); Cantabile e Allegro voor trompet en piano (1976); Intermezzo voor dwarsfluit, altblokfluit en piano (1979); Speelstukje voor blokfluitkwartet (1983); Introductie en Inventie voor trombone en tape (1984); Wicker Work voor trompet en tape (1986); Sonata a nove voor negen houtblazers (1987); Two-Four-Two voor bugel, trompet of kornet en piano (1989); Faits Divers voor koperkwintet (1997); True Blues voor altsaxofoon en piano (2001); Game Over voor altsaxofoon en piano (2001); Cafe Americano voor trompet of kornet, altsaxofoon en piano (2008); Fortuna voor trompet en piano (2015)
Liederen: Het lied van het brood (1974); Gij zijt een mensenzoon (1974); Avondlied (1974); Een mooie dag (1994); Verbonden (1995); Merel (1995)
Discografie
– Soli Brass (Brassband Soli Deo Gloria, conducted by Jan de Haan), ES 46.928 CD, 1988
– Excalibur (Brass Band Midden Brabant, conducted by Michel Leveugle and Jan Van der Roost; soloists: Manu Mellaerts, cornet, Michel Tilkin, trombone, Carl Van Eyndhoven, organ, Benny Wiame, Eb trumpet), DHM 3005.3, 1990
– Da Capo (2 CD’s) (Best Selections for Band), DHM 1008.3, DHM 1009.3, 1991
– Firework (Brass Band Midden Brabant, conducted by Michel Leveugle and Jan Van der Roost), DHM 3012.3, 1992
– Rendezvous (Brass Band Midden-Brabant, conducted by Jan Van der Roost, Jan Hadermann and Johan Evenepoel), DHM 3.014-3, 1993
– Firestorm, The symphonic band of the Belgian Guides (Norbert Nozy: conductor, Jan Guns: bass clarinet), DHM 4.002-3, 1993
– Song and Dance (Band of the Belgian Navy, conducted by Peter Snellinckx), M-DISC 94.006, 1994
– The Wind Music of Jan Hadermann, DHR 10, 007-3, 1997
– Contemporary Music from Flanders: Composers at the Lemmensinstituut, FMC 2005/01
Uitgevers
Links
Koninklijk Harmonieorkest Schelle
© MATRIX
Teksten van Gudrun Dewilde
Laatste aanpassingen: 2020