VAN KERCHOVE Bart (1976)

Biografie

Bart Van Kerchove voelt al op erg jonge leeftijd de drang om eigen muziek te maken. “Zoiets komt natuurlijk, als het gras dat groeit,” zegt hij zelf. Zijn eerste stukjes improviseert hij aan de piano wanneer hij nog op de lagere school zit. Op dertienjarige leeftijd kan hij, met de hulp van zijn leraar muziektheorie in de plaatselijke muziekschool van Lokeren, de noten ook op papier zetten. Na de stedelijke academie zet Bart zijn muzikale opleiding verder aan het conservatorium van Gent, in de pianoklas van Johan Duijck. Hij studeert in 1999 af met grootste onderscheiding, maar het componeren raakt tijdens zijn conservatoriumjaren op een nevenspoor. Het worden zijn minst productieve jaren als muziekschrijver. “Ik kreeg er wel een vak compositie, en heb ook in Brussel een jaar les gevolgd bij Jan Van Landeghem. Hoewel ik daar veel van heb opgestoken, blokkeerde me dat toch. Ik moest er net alles doen waar ik geen zin in had.”

Na zijn studies, in 2000, begint het echter opnieuw te kriebelen om te componeren. Ondertussen is hij aangesteld als leraar piano en begeleidingspraktijk aan het Stedelijk Conservatorium van Oostende en werkt hij daarnaast als pianobegeleider in de academie van Deinze. In datzelfde jaar wordt zijn werk Oratio Brevis opgenomen op Miniaturen voor Archipel, een compilatie-cd met werken van 25 Vlaamse componisten. In 2016 haalt Bart opnieuw de staalkaart van componerend Vlaanderen wanneer zijn werk B’ifurcation point op het Fingerprints-album van klassieke muziekzender Klara verschijnt. Tussen 2004 en 2007 schrijft hij toneelmuziek voor het Théâtre Arlequin in Luik en het Aram Ensemble, en in 2008 voorziet hij de soundtrack van Kasia, een kortfilm van Elisabet Lladó die het tot op het filmfestival van Cannes schopt. In 2016 won Bart in Madrid de eerste prijs op de internationale compositiewedstrijd ‘Concurso Fidelio’.

Het leeuwendeel van zijn composities is echter bedoeld voor het deeltijds kunstonderwijs. Spelenderwijs loodst hij pianoleerlingen met titels als Kruis#tocht in Pyjama en Er is een MOL onder ons! door de verschillende toonaarden, en zijn programmatische werken Pirate of the North Sea, Neushoorn, of Sound Your Trumpet!, galmen regelmatig door Belgische muziekschoollokalen. Oorspronkelijk werden zijn stukken gepubliceerd door het Dendermondse Golden River Music, tot Bart in 2012 zijn eigen muziekuitgeverij, Yellow Music Editions, oprichtte. Sindsdien verschijnen al zijn werken in eigen beheer, in partituren met een kanariegele kaft. Zijn lievelingskleur.

 

Werkbespreking

Schaamteloos tonaal

Hij mag zijn componeerwerk dan wel combineren met een fulltime baan in het kunstonderwijs en een gezin met twee kinderen, toch heeft Bart door zijn vele werk voor het DKO een omstandig en gediversifieerd oeuvre. Zijn achtergrond als pianist maakt dat het toetseninstrument als een ragfijne rode draad door zijn werkenlijst weeft, maar hij componeerde al voor de apartste bezettingen. Je kan zijn repertoire moeilijk analyseren door er één of enkele werken uit te pikken. Er zijn echter twee duidelijke muzikale pijlers, waarop zijn compositorische praktijk gestoeld is: enerzijds de ideeën uit de romantiek en anderzijds het intuïtieve karakter van zijn werkproces.

De laatromantische stijl en de ongegeneerde tonaliteit van zijn stukken valt al na een eerste beluistering op. Hoezeer hij de hedendaagse, postmodernistische componisten als Annelies Vanparys ook respecteert, zelf zegt hij geen enkele affiniteit met de 21ste-eeuwse praktijk te hebben. Laat staan de ambitie om dat pad in te slaan. Voor Bart is het modernisme vaak te confronterend, terwijl hij van mening is dat muziek steeds moet behagen. Al snel valt de naam van Johannes Brahms als een van zijn grootste inspiratiebronnen. “Hij heeft vaak het mooiste evenwicht tussen emotie en structuur. Ik vind het ongelofelijk hoe hij zo kan ontroeren, maar als je het gaat bestuderen zit zijn muziek enorm uitgepuurd in elkaar. Het is altijd terug te brengen tot een paar motieven.”

Ook de drang om gevoelens los te wekken met zijn muziek deelt hij met de romantici. Al gaat het volgens hem eerder om het romantische gedachtegoed, dan over de muzikale stijlperiode. Zo noemt Bart Debussy’s muziek evenzeer “smachtend” en “hunkerend.” Al gebruikte de Fransman dan andere middelen als klankkleur of nieuwe harmonieën, volgens Bart diende het uiteindelijk allemaal het zelfde doel: emotie losweken met muziek. In zijn eigen werken realiseert hij dat door het harmonisch verloop. Het zijn net de harmonieën die de sterkste emoties teweeg kunnen brengen. “Ik schaam mij er helemaal niet voor om tonaal te schrijven. Er is fantastische filmmuziek geschreven, ook popmuziek kan toch enorm tof zijn? Zo’n deun van Angèle, dat vind ik fantastische liedjes. Het werkt gewoon. Binnen elk genre heb je goed gemaakte en slecht gemaakte muziek.”

Het romantische aspect beperkt zich bovendien niet tot zijn muzikale stijl. Hij onderschrijft ook de filosofische ideeën van de romantici: dat muziek refereert naar een dieper bewustzijn, naar een diepere werkelijkheid waarvan we wel weten dat die er is, maar die we vergeten door ons leven op aarde. Muziek dient dan om het morele kompas opnieuw te aarden. “Uiteindelijk is iedereen in een diepere werkelijkheid verbonden met elkaar, er is één groot bewustzijn, één groot veld waar we allemaal in fungeren. Het is illusoir dat we allemaal afgescheiden zijn. Dat muziek ons terug meer naar de eenheid brengt is de reden dat ik muziek schrijf. Een soort heimwee naar die toestand waar alles een was.” Dat romantische idee van de weltschmerz, die essentie, die ontroering wil Bart uit elk van zijn stukjes, hoe kleinschalig ook, laten ademen. Muziek als een soort melancholische mijmering naar een andere, betere wereld.

 

Buikgevoel

De tweede pijler is zijn instinctieve werkwijze. Het begint al bij de inspiratie voor een nieuw werk. Die kan op eender welk moment toeslaan: soms al riedelend aan de piano, dan weer een plotse ingeving al wandelend. Naar eigen zeggen, moet hij wel “in een soort flow zijn” opdat er leuke ideeën zouden ontstaan. Het is een manier om wat er speelt in zijn leven, in een compositie te verwerken. Voor Bart komt inspiratie ook meestal van buiten jezelf. Hij vindt het moeilijk om over een idee te zeggen dat het “uit Bart Van Kerchove komt.” Een idee is er ineens, dan is het je werk als componist om de arbeid uit te voeren om het tot een stuk te kneden.

Dat proces gebeurt voor Bart zeer intuïtief. Hij vertrouwt ervoor op zijn innerlijke controle, zijn muzikale smaak. Jarenlang luisteren naar klassieke muziek gaf hem een rijke bagage waar hij zijn eigen stukken aan toetst; een inherent referentiekader waarmee hij aanvoel wat werkt, en wat niet. Ook wanneer hij voor instrumenten schrijft die hij zelf niet bespeelt, komt dat inherent referentiekader in spel. “Het duurt altijd een tijd om de innerlijke stem van een instrument onder de knie te krijgen. Zo speel ik bijvoorbeeld totaal geen klarinet maar als ik voor dat instrument schrijf heb ik geleerd die innerlijke stem te horen. Het is een buikgevoel opgebouwd uit auditieve ervaring.

Hoewel er weinig rationeel aan Barts praktijk, moet een stuk volgens hem wel overeind blijven als je het analyseert. Hij mag dan niet werken met een vooropgestelde structuur of toonaard, maar hij werkt meestal rond een thema of een bepaald motief dat hij dan uitpuurt tot de essentie, om uit dat materiaal zijn volledige compositie op te bouwen. Zo weinig mogelijk ballast. Opnieuw zindert Brahms door, want een compositie moet voor Bart thematisch goed in elkaar zitten: “ook al is het tonaal en romantisch, het mag nooit banaal of gratuit worden.”

 

Werklijst

Piano Solo: Kasia, soundtrack voor kortfilm (2008); Kruis#tocht in pyjama (2012); Er is een MOL onder ons! (2013); Notes Lydiennes, pour la main droite et les touches blanches (2016); ‘B’ifurcation Point (2016); Ani (2017); De tovenaar van O (2017/2018)

Duo: Oratio Brevis voor altviool en cello (2000); Deux contemplations voor mezzo-sopraan en piano (2011); Duel voor trompet en piano (2012); De tovenaar van O voor viool en piano of voor cello en piano (2018); Masques et squelettes voor dwarsfluit en piano (2019)

Ensemble: Het verhaal van de soldaat voor viool, klarinet en piano, muziektheater (2004); EGG voor gemengd ensemble (2015); 2 Brass or not 2 Brass (2016); Sinfonietta for Clarinets (2018); Lucy’s Footprints voor altviool, marimba en piano (2019)

Een uitgebreide werklijst vindt u hier.

 

Discografie

– Miniaturen voor Archipel, 25 Vlaamse hedendaagse componisten, vzw ACCSI-CC Sint Niklaas CCSN-01
– Fingerprints #2, Signaturen van componerend Vlaanderen, Kunstenpunt 2016/01
– Fingerprints #3, Signaturen van componerend Vlaanderen, Kunstenpunt  2019

 

Links

Bart Van Kerchove biografie op Yellow Music Editions ->
Bart Van Kerchove biografie op Kunstenpunt ->

 

© MATRIX
Tekst van Jasper Croonen
Laatste aanpassingen: 2020