GLORIEUX François (1932-2023)
Biografie
François Glorieux werd geboren te Kortrijk in 1932. Hij was concertpianist, componist, dirigent en pedagoog. Als enthousiaste muzikale duizendpoot was hij thuis in vele muziekwerelden: de klassieke muziek, improvisatie, expressionisme, popmuziek, wereldmuziek en jazz.
Al van jongs af aan improviseerde Glorieux aan de piano en maakte hij zijn eerste compositiestukken. Op zeventienjarige leeftijd zette hij zijn muzikale studie verder aan het Conservatorium van Gent bij pianist Marcel Gazelle en componist George Lonque. Al snel verwierf hij als pianist bekendheid op zowel nationale als internationale podia en werd hij geroemd om zijn virtuositeit en talent voor improvisatie. Een belangrijke ontmoeting voor Glorieux was die met dirigent André Cluytens, met wie hij talrijke keren samenwerkte als solist pianist en componist.
Glorieux reisde de wereld rond als componist, concertpianist, dirigent en pedagoog. Hij werkte samen met talrijke gerenommeerde choreografen en dansgezelschappen, zoals Maurice Béjart, André Leclair, Valery Panov, Monette Loza, het ‘Ballet van de XXste Eeuw’, het ‘Koninklijk Ballet van Vlaanderen’ (nu ‘Opera Ballet Vlaanderen), het ‘Nederlands Danstheater’ en het ‘Nationaal Ballet’ in Amsterdam. Hij dirigeerde onder meer de ‘Stan Kenton Band’ in de Verenigde Staten, het ‘BBC Radio Orchestra’, ‘Kiev Chamber Orchestra’, ‘Mainzer Kammerochester’ en ‘Brussels Philharmonic Orchestra’. Zelf richtte Glorieux vier ensembles op: ‘Instrumentarium’, ‘Panoramic Trio’, ‘Brass and Percussion Orchestra’ en ‘Revivat Scaldis Chamber Orchestra’. Als ereprofessor kamermuziek aan het Koninklijk Conservatorium van Gent, eredocent aan het Kortrijkse Conservatorium, een kort gastprofessorschap aan Yale University en talrijke schoolconcerten in België, Duitsland, de VS, Zuid-Amerika, Canada en Japan, stak hij de jongere generaties aan met zijn enthousiasme voor de muziek in al zijn genres. In 1972 werd hij ook directeur van de ‘International Piano Master Class’ in Antwerpen.
Sinds 2015 mocht Glorieux zich ridder noemen voor zijn verdiensten in de muziek. In 2012 werd hem door de Europese commissie de prijs ‘Give soul to Europe’ uitgereikt. Hij was ereburger van Kotrijk, Zoersel en Stabroek, mocht in 1985 de Lieven Gevaert Prijs in ontvangst nemen en behaalde goud in Japan met zijn plaat ‘François Glorieux plays the Beatles (Victor Musical Industries, inc.)’.
Werkbespreking
Het is onmogelijk om de muziek van François Glorieux onder één noemer te brengen. De veelzijdigheid ervan is immers de essentie. De klassieke muziek waarmee hij tijdens zijn opleiding aan het conservatorium in aanraking kwam, bleek slechts het beginpunt. Doorslaggevend was een onverwachte ontmoeting op de Kortrijkse “foor” (kermis). Hij werd er aangetrokken door de mysterieuze muziek van de Noord-Amerikaanse jazzartiest en pionier voor de big band muziek Stan Kenton die bij een attractie speelde. De warme klank van het koper en de met Latijns-Amerikaanse en Caribische invloeden doorspekte muziek fascineerden hem zo dat hij een gesprek aanknoopte met de zoon van de kermisuitbater, die nog heel wat meer muziek bleek te kennen. Het is na dat gesprek dat Glorieux zijn eigen studiemateriaal begon te verzamelen: de partituren van Paul Hindemith zijn Metamorphosen, The Planets (1914-16) van Gustav Holst, Le sacre du Printemps (1911-13) van Igor Stravinsky, Symphony No. 6 (1947) van Ralph Vaughan Williams en het Concert voor orkest (1943) van Béla Bartók. Gelijkaardige ontmoetingen en ervaringen op de vele reizen die Glorieux als concertpianist en dirigent maakte (van Europa, over Japan tot de Verenigde Staten en Canada), verrijkten Glorieux’ muzikale taal.
Als componist begint het voor Glorieux allemaal bij de compositie Mouvements – Contrastes pour piano, cuivres et percussion (1962), een opdracht van het ‘Ballet van de XXste Eeuw’ bij de stille film van Maurice Béjart over zijn dansgezelschap. De bezetting is een reflectie van de speelsheid, de uitdaging waarmee Glorieux zijn composities creëert: een piano, vier hoorns, drie trompetten, drie trombones, een bastuba en een uitgebreid slagwerk bediend door drie solisten. Snelle vingerbewegingen op de piano worden afgewisseld met militaristische martiale klanken van koper en percussie. De compositie zweeft tussen de verschillende muzikale talen die de instrumenten proberen te spreken. Zo lijkt het expressionisme van de vroege twintigste eeuw niet al te ver weg in Mouvements.
Vanuit het kosmopolitisch denken, met Glorieux als centrum van zijn eigen muzikale wereld, ontstond Manhattan Op. 20 in 1974. Als pianist en componist kwam hij terecht in de straten van New York. De compositie voor piano en groot orkest bestaat uit vier delen (“First impressions”, “Broadway”, “By day in Central Park” en “Adventures in mystery, passion, love and fight”). Het symfonisch werk verhaalt in klank als het ware de wilde, doorlopende bewegingen van The City That Never Sleeps (New York). Als een cinematografisch beeld volgen de klankimpressies elkaar in sneltempo op. Een saxofoon speelt een eenzame jazztune zoals je ze vindt in een Film Noir en oriëntaalse klanken suggereren de multiculturele grootstad. Net als in New York is Manhattan een compositie waarin je om de paar maten iets anders tegenkomt. Jazz komt hier als prominente invloed naar voor in de percussie en koperblazers. Zelfs klanken als sirenes komen aan bod. Het symfonisch werk luistert vluchtig, snel en impressionant. In contrast staan zijn werken die terugkeren naar zijn Belgische oorsprong, zoals The Ostend Fisherman Wharf by Night (1988). Het werk, geschreven voor piano en orkest, bevat instrumenten als de vibrafoon en het glockenspiel om de sfeer van de Belgische kust te verbeelden. In 2021 componeerde Glorieux ‘Antwerp Hymn’ dat in diezelfde zomer door Robert Groslot en het Great Globe Orchestra tijdens ‘Klassiek aan de Schelde’ uitgevoerd werd.
“Hi, you are François! May I say François?” – “Yes, of course, mister Jackson” (Henri Bultynck, François Glorieux – Een leven voor de muziek). Met deze eerste woorden begon de ontmoeting met King of Pop Michael Jackson. Naast de jazz had ook de popmuziek een invloed op de componist. Improvisaties op de Beatles (gouden plaat François Glorieux plays The Beatles), composities als Hello Mister Joplin (een kwinkslag naar de Amerikaanse ragtime van Scott Joplin) en The Legend of Bruce Lee (een compositie met een overvloed aan Chinese instrumenten)uit 1982, tonen de invloed van de popcultuur op Glorieux zijn oeuvre al aan. Glorieux’ ontmoeting met Michael Jackson liet dan ook een blijvende indruk na en resulteerde in het werk Tribute to Michael Jackson (1985). Het werk is geschreven voor een orkest van koperblazers, percussie, fluit, synthesizers, elektrische gitaar en basgitaar. Sommige werken klinken als arrangementen (“Ben”, “Beat it”), andere zijn impressies van de Amerikaanse popzanger (“Opus for Michael”). Bigband, solo’s voor elektrische gitaar en fluitsolo’s met een popbeat slaan hier duidelijk een brug tussen de klassieke muziek en de popmuziek.
Voor het werk Orgia (2004) vindt Glorieux dan weer inspiratie in de wereldmuziek. Mysterieuze klanken, benadrukt door een ostinato bas op marimba, geven een heel andere sfeer mee dan Glorieux’ voorafgaande composities. Klankkleur staat hier centraal. Het is de percussie, zoals de marimba, de kabassa en de bekken de melodie aanvoeren. Het slot geeft een totaal weer van het orkest, met als hoofdrolspelers percussie en koperblazers.
Glorieux schreef ook vocale muziek. Zo componeerde hij in 1964 Traklgedichte Op. 10 voor zijn vriend de Duitse bariton Albrecht Klora. Deze liederen zijn gebaseerd op de gedichten van de Duits-expressionistische dichter Georg Trakl. Andere vocale composities zijn Stimmungen Op. 12 (Bariton en piano; 1966) en Desolation (Sopraan, fluit en strijkers; 1997). In Desolation wordt een melancholische vrouwenstem wordt door ostinato strijkers, af en toe breekt de melodie door in de strijkers, met een weemoedige rol weggelegd voor de cello. In vergelijking met zijn voorafgaande composities, die blaken van energie en kleur, klinkt in deze uitvoering een vooral sereniteit door. Zelfs de dialoog tussen de sopraan en fluit, het slotstuk, blijft zweven in het oneindige.
Ook het gesproken woord krijgt een plaats in het oeuvre van François Glorieux. Op de CD Praha uit 2007 brengt het eerste nummer “The Old Lady” een gesproken impressie van de Tsjechische hoofdstad. Een mannenstem, begeleid door piano, vertelt, met regelmatig een imitatie in de piano, over het verhaal van de oude dame.
Selectieve werklijst
Orkestmuziek: Mouvements, opus 8 (1962) voor piano, koperblazers en percussie; Nostalgia, opus 17 (1972) voor altfluit, harp, gitaar, piano, vibrafoon, marimba, chimes, buisklokken, crotales, zes cimbalen, vijf gongs, drie tamtams en een pauk; Manhattan, opus 20 (1974) voor piano en groot orkest; London Proms Overture (1995) voor symfonisch orkest; Concerto voor eufonium en symfonisch orkest (2000); Orgia (2004) voor groot orkest; Praha (2007), compositie voor stem, viool solo, piano, koperblazers en strijkorkest.
Muziek voor solo-instrumenten: Trois Jeunes Filles à la Page, opus 1 (1949) voor piano solo; 8 Preludes, opus 4 (1955) voor piano solo; Sonate, opus 7 (1958) voor piano solo; Oriental Dance and Toccata (2001) voor marimba solo
Muziek voor koperblazers: Walking on the street (1955) voor piano en big band; Tribute to Stan Kenton (1976) voor fluit, trompet, hoorn, tenortrombone, piano en drumsolo; Hymn to Humanity (1977) voor koperblazers en percussie; The Waste Land (1978) voor dobaci (japanse tempelklok) en koperblazers; The Pit and the Pendulum (1978) voor koperblazers en percussie; Fanfare for Japan (1978) voor koperblazers en percussie; In Memoriam Stan Kenton (1979) voor piano solo, koperblazers en percussie; For a Better World (1980) voor koperblazers, percussie en solo-instrumenten; Gingilagin ni saligenaku (1981) voor koperblazers, percussie, synthesizer en basgitaar; Royal Fanfare (1981) voor koperblazers en percussie; La Brabançonne (1981) voor koperblazers en percussie; Tribute to Michael Jackson (1985) voor koperblazers, percussie, fluit, synthesizers, elektrische gitaar en basgitaar; The Legend of Bruce Lee (1986) voor altfluit, synthesizers, Oosterse percussie-instrumenten, koperblazers en percussie; Glorieux Hymn (1988) voor koperblazers en percussie; The Ostend Fisherman Wharf by Night (1988) voor altfluit, elektrische gitaar, basgitaar, piano, koperblazers en percussie; Contrasts (1996) voor euphonium en trombone; Harbour Lights (1999) voor tuba/euphonium kwartet; Sept Pièces Caractéristiques (2004) voor eufonium en piano/fagot en piano (versie twee); Evocation (2005) voor euphonium en strijkorkest/euphonium en piano (versie twee).
Vocale muziek: Traklgedichte, opus 10 (1964) liederen voor bariton en piano; Stimmungen, opus 12 (1966) liederen voor bariton en piano; Memory Waltz (1978) compositie voor alt, bariton, altfluit, altsax, hoorn, harp, vibrafoon, piano, klokkenspel, celesta, drums en contrabas; Desolation (1997) compositie voor sopraan, fluit en strijkers.
Orgelmuziek: Final, opus 2 en Cantilène, opus 3 (1950); Moto ostinato, opus 9 (1964); Bridal Fanfare (1977).
Film- en theatermuziek: Driekoningenavond (1968) scénemuziek bij de regie van Martin van Sundert; Rip van Winkel (1977) musicalproductie van Eddy Steylaerts; Kasper in de Onderwereld (1979) film van Jef van der Heyden; Personne à l’Abbaye de Forest (1985) kortspeelfilm van Gérard Valet; Stereo-Gnosis (1985) documentaire van Jean Mil; Zaman (1989), film van Patrick Le Bon.
Synthesizermuziek: The beginning of the end (1977) deel van het repertorium van het Koninklijk Ballet van Vlaanderen; Tropicana Beach (1982) voor synthesizer en steeldrums (percussie); Arigato Gozaimashi-tah (1982) synthesizer, bas en percussie; Hello Mister Joplin (1982) ragtime op synthesizer
Bibliografie
– Glorieux, François, Commissie Kunst en Cultuur (Kortrijk). 25 jaar François Glorieux. Kortrijk De Ketelaere, 1981.
– Bultynck, Henri. François Glorieux – een leven voor de muziek. Cyclus – Garant Uitgevers n.v., 2005.
– De Rijcke, Simon. “Droefheid glorieus bedwongen”. Artistiek tijdschrift Ambrozijn, jaargang 27, nummer 2 (juli), 2009.
– “François Glorieux de meesterimprovisator”. Klara. Gepubliceerd op 16 mei 2021, https://klara.be/francois-glorieux-de-meesterimprovisator.
– Truyts, Philippe. “François Glorieux (89) schreef Hymne aan Antwerpen, Klassiek aan de Schelde voert ze uit: “Speel toch eens méér levende componisten””. Het Laatste Nieuws; Gepubliceerd op 27 augustus 2021, https://www.hln.be/antwerpen/francois-glorieux-89-schreef-hymne-aan-antwerpen-klassiek-aan-de-schelde-voert-ze-uit-speel-toch-eens-meer-levende-componisten~a3f7fa03/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2.
Selectieve discografie
– Bewegingen (Movements) / Six Ebauches, Hedendaagse Belgische Muziek – Musique Belge Contemporaine (Cultura, voor het ministerie van Cultuur, Brussel C 5067/2), Cultura, s.d.
– Mouvements, Rites, Effects (F. Glorieux) – Antwerp Philharmonia o.l.v. Frederic Devreese, piano François Glorieux (LP EMI 4C061-23230), EMI Records, 1971.
– The World of François Glorieux Vol. 1 (LP Panoramic PAN 75101), Panoramic, 1975.
– The World of François Glorieux Vol. 2 (LP panoramic PAN 75102), Panoramic, 1975.
– The World of François Glorieux Vol. 3 (LP Panoramic PAN 75103), Panoramic, 1975.
– François Glorieux plays the Beatles Vol. 1 (LP Arcade 206-T1/Eurovox 1001), Arcade Records /Eurovox Records, 1976.
– François Glorieux plays the Beatles Vol. 2 (LP Arcade 216), Arcade Records, 1977.
– Panoply for Brass and Percussion, music by François Glorieux (LP Arcade LP 218), Arcade Records, 1977.
– François Glorieux plays the Japanese Songs (LP VIC-2156), Victor, 1978.
– François Glorieux and his Orchestra Play François Glorieux (LP CBS 84619), CBS, 1980.
– François Glorieux Disney Song Book (LP EMI EWS 81572), EMI Records 1983
– Tribute to Michael Jackson (LP Réne Gailly 3985 004), Réne Gailly International Productions Label, 1985.
– Tribute to Stan Kenton (LP Réne Gailly 3985 002), Réne Gailly International Productions Label, 1985.
– François Glorieux plays Michael Jackson (CD Eurovox 2501), Eurovox Records, 1988.
– François Glorieux Disney Song Book (CD EMI EWS CZ28-9059), EMI Records, 1988.
– François Glorieux plays the Beatles Vol. 2 (CD Eurovox 1002), Eurovox Records, 1988.
– Tribute to Stan Kenton François Glorieux and his Orchestra (CD Eurovox 2502), Eurovox Records, 1988.
– The Beatles from Bach to Bartok (Sabam UJP 9401, opgenomen in 1977), Sabam, 1994.
– Nocturne in Kiev Music composed and conducted by François Glorieux (CD CSR 94103), CSR, 1994.
– François Glorieux «The Celebration Box», Compilation of 10 cd’s (CD BMG Ariola 74321 431912), BMG Ariola, 1996.
– Euphonic Moods Music composed and conducted by François Glorieux (CD GS88353-2), Mirasound Studio, 2001.
– François Glorieux The complete works for Brass and Percussion CD 1 “The Classical Sounds” (CD Glorious Sound GS 002), Glorious Sound, 2002.
– François Glorieux The complete works for Brass and Percussion CD 1 “The Modern Sounds” (CD Glorious Sound GS 002), Glorious Sound, 2002.
– Explorations! Flanders Tuba Quartet & Duotonic play François Glorieux (CD Euphonic Sound Projects ESP 001), Euphonic Sound Projects, 2002.
– François Glorieux: The Complete works for Piano and Orchestra (CD Talent DOM 2910504x), Talent DOM, 2004.
– François Glorieux “Praha” (ECX0703), RPM, 2007.
– In memoriam Michael Jackson (HKX6480), Eigen beheer, 2009.
– François Glorieux, A Classical Piano Overview, François Glorieux, 2010.
– François Glorieux – The Complete Works for Flute and Orchestra, eigen beheer, 2014.
– Worldwide Live Improvisations, eigen beheer, 2014.
Links
https://www.francoisglorieux.com/
https://muziekcentrum.kunsten.be/identity.php?ID=134342
https://klara.be/tag/francois-glorieux
Uitgever
Metropolis Music (www.metropolis-music.be)
© MATRIX
Teksten van Jessy Baeken
Laatste aanpassingen: 2021
