Erfgoeddag
Thuiskomen in klanken
Wat maakt een huis tot een (echte) thuis? Ogenschijnlijk een doodeenvoudige vraag, maar schijn bedriegt. Want waaruit bestaat dat, een thuisgevoel? Erfgoeddag, op zondag 21 april 2024, zoekt uit wat het gewone zo bijzonder maakt, vroeger en nu.
Zoals het thuis klinkt, klinkt het nergens.
Hoe klinkt het bij jou? Door anders te gaan luisteren naar onze omgeving ontdekken we de klanken waarin we thuiskomen. En we ervaren hoe we aan de hand van omgevingsgeluid verschillende werelden kunnen oproepen in onze verbeelding, hoe ver we soms ook van onze thuis verwijderd zijn.
We verwelkomen je graag op 21 april in Leuven, maar helemaal in lijn met het thema geven we graag ook inspiratie om thuis aan de slag te gaan!
MATRIX op Erfgoeddag in Leuven
- In een luistertentoonstelling verzamelen we jullie akoestische thuisverhalen, ontdekken we welke klanken anderen met een thuisgevoel verbinden en hoe componisten de klanken van thuis verwerken in hun muziek.
- Laat je verwennen met een klankmassage. De kleine, bijna onhoorbare geluidjes strelen je oren, ontspannen je geest en stimuleren je verbeelding.
- Last van heimwee, slapeloosheid, of op zoek naar wat rust? Raadpleeg dan het luisterend oor van onze (huis)dokter in de nieuwe muziek. Voor elke klacht of kwaal schrijft ze je een muzikale remedie voor.
Je vindt ons in De Bib Leuven Tweebronnen, op de tweede verdieping. Neem zeker je smartphone en oortjes mee voor de luistertentoonstelling!
De tentoonstelling kan vanaf 10u tot 17u bezocht worden, de MATRIX Farmacie is doorlopend geopend tussen 13u en 17u, tenzij tijdens de klankmassagemomenten om 14u, 14u20, 14u40, 15u, 15u20, 15u40 en 16u.
Ergoeddag bij je thuis!
Op zoek naar thuisklanken
Wat zijn ‘thuisklanken’ voor jou? Alledaagse klanken die je niet eens opmerkt? Geluiden die regelmatig terugkeren, zoals het gerinkel van bestek aan de eettafel, het pruttelende koffiezetapparaat, een ratelende radiator of het zachte zoemen van de koelkast? Klanken die vertrouwd aanvoelen en waar je ook van houdt, zoals herkenbare voetstappen op de trap of het klepperen van de brievenbus? In de tuin kan je de wind horen, fluitende vogels, of diertjes die ritselen in het gras. Welke omgevingsgeluiden spreken je aan?
Met een opnameapparaat (en eventueel een hoofdtelefoon) of zelfs gewoon je smartphone kan je die kleurrijke wereld van ‘thuisklanken’ exploreren en vastleggen.
Vergeet daarbij ook de ‘stille’ objecten in je huis niet: raak ze aan en probeer er verschillende geluiden uit te halen. Enkele voorbeelden:
- Een koekje uit het pak halen en in een glazen schaal leggen
- Voelen aan de bladeren van een plant
- Een theezakje uit een kopje lichten en het opnieuw onderdompelen
- Kopjes op de tafel verplaatsen
- Handdoeken opvouwen
- Een vel keukenpapier afscheuren
- Een stekker in het stopcontact steken
- …
Deze – op het eerste gezicht – banale handelingen brengen vaak bijzondere klanken voort. Je ervaart deze klanken plots heel bewust. Ze klinken luider, alsof ze onder een microscoop geplaatst zijn. Je zoomt als het ware in op deze minuscule klankjes. Hierdoor worden ze ‘belangrijk’, omdat onze aandacht erop wordt gevestigd, terwijl je ze eerder vaak niet eens opmerkte!
Heb je inmiddels enkele aangename/bijzondere/geruststellende/vertrouwde/… thuisklanken gevonden? Duw dan op de RECORD-knop en neem een vijftal geluiden op, zodat je een opname hebt die maximaal 1 minuut duurt. Door op de PAUZE-knop van je recorder te drukken, kan je meerdere geluiden na elkaar opnemen. Is je verzameling af? Druk dan op STOP.
Herbeluister wat je hebt opgenomen. Als de klanken té luid klinken, of als er te veel ongewenste ruis klinkt, maak dan een nieuwe opname en neem bijvoorbeeld iets meer afstand tussen het opname-apparaat en het object dat geluiden voortbrengt. Als je de klanken amper hoort, breng het opname-apparaat iets dichter bij de geluidsbron.
Laat je opname horen aan een huisgenoot, familielid of vriend. Wat kan die achterhalen uit jouw opname?
- Welke geluiden zijn er te horen?
- Welke handelingen werden er uitgevoerd, met/op welke objecten? Kan je horen hoe (op welke manier) de klanken precies werden geproduceerd?
- Kan je de klanken beschrijven in woorden? (Bv. licht, donker, hoog, laag, wrijvend, tokkelend,…)
- Waaraan doen de klanken je denken? Voel je een bepaalde sfeer? Verhalen? Ervaringen? Herkenning?
- Vind je de klank aangenaam, onaangenaam, vreemd, vertrouwd, gezellig,…?
Thuis aan de slag met Massage Sonore
Een massage sonore of klankmassage is een techniek die al jaren wordt toegepast binnen de context van klanktherapie. Op het internet vind je ook tal van filmpjes waarin zeer zachte geluiden geproduceerd worden, vlakbij de microfoon (ASMR). Het is daarbij de bedoeling om mentale ontspanning en auditieve verbeelding te stimuleren. Maar je kan zo’n massage sonore ook opvatten als een kleine muzikale verwennerij.
Hieronder vind je een stappenplan om zelf een massage sonore te organiseren met twee personen (één persoon die masseert en één persoon die gemasseerd wordt). Na een tijdje kan je van rol wisselen. Lees de instructies zeker eerst grondig door – voorbereiding is alles.
- Minstens één andere persoon
- Een comfortabele stoel of zetel
- Een blinddoek
- Enkele alledaagse voorwerpen, die zachte geluidjes produceren. Bestek, een pakje koffie, theebuiltjes, een doos met pasta of rijst, keukenpapier, een spons, een afwasborsteltje, handdoeken, een kam, een krant of boek, … Alles kan.
🡪 Werk bij voorkeur in een rustige, stille ruimte met een gedempte akoestiek. De persoon die gemasseerd wordt, zit geblinddoekt op een comfortabele stoel. De ‘klankmasseur’ staat achter de stoel en heeft een eigen tafeltje met daarop een verzameling klankmaterialen. Hieronder vind je een paar mogelijke handelingen, maar laat je vooral verrassen door wat je kasten te bieden hebben!
- Lepeltjes die zachtjes tegen elkaar tikken of wrijven
- Het knijpen in een vol pakje koffie, of met de vingers erop tikken
- Het opvouwen van handdoeken
- Het ritselen met de borsteltjes van een afwasborsteltje
- Het scheuren van een stukje keukenrol
🡪 Wanneer jullie er allebei klaar voor zijn, begin je aan een zachte klankmassage. Je speelt voor je luisteraar een intiem concert met zeer zachte geluiden, vlak bij de oren.
Raak de gemasseerde persoon niet aan, werk rustig en neem je tijd. Durf ook een momentje stilte inlassen.
Praat niet en beweeg rustig en behoedzaam om luide geluiden te vermijden. Misschien doe je best ook je schoenen uit.
Gebruik enkel zeer zachte geluiden, die amper hoorbaar zijn. (Wees voorzichtig! Als je niet zeker bent of een klank wel aangenaam is, test de klank dan eerst bij je eigen oren.
Om goed voeling te krijgen met wat je doet, kan je eerst werken met een klankmateriaal dat je met twee handen manipuleert. Vervolgens kan je met de ruimte beginnen spelen en de geluidjes dichterbij of verder van de oren verwijderd laten klinken, of boven of onder het hoofd van je luisteraar.
Naarmate je massage vordert, kan je meer experimenteren en bijvoorbeeld met elke hand een verschillend geluidje laten horen.
Idealiter duurt een klankmassage ongeveer 7 minuten. Daarna wisselen jullie van rol. Je kan een timer zetten, als je daar zin in hebt, of gewoon je gevoel volgen.
Vaak (komen voor bij meer dan 1 op de 10 gebruikers)
Ontspanning en kalmte. Veel mensen melden een gevoel van ontspanning, kalmte en welzijn. Sommigen gebruiken de massage sonore als een hulpmiddel om in slaap te vallen of stress te verminderen.
Soms (komen voor bij meer dan 1 op de 100 gebruikers)
Tintelingen en ontspanning. Een aangename tinteling, vergelijkbaar met kippenvel, die zich vaak verspreidt vanaf de achterkant van het hoofd naar de nek en de ruggengraat, kan plaatsvinden. Deze sensatie gaat vaak gepaard met een gevoel van ontspanning.
Auditieve prikkels. Zachte, repetitieve geluiden zoals fluisteren, tikken, kraken, of rustige stemgeluiden kunnen aangename tintelingen veroorzaken.
Zeer zelden (komen voor bij minder dan 1 op de 10.000 gebruikers)
Er kan een verhoogde gevoeligheid voor bepaalde geluiden optreden, waardoor ze als storend, of zelfs ondraaglijk worden ervaren. Dit fenomeen is vergelijkbaar met geluidsovergevoeligheid of auditieve overprikkeling. Mensen die hooggevoelig zijn voor bepaalde geluiden kunnen sterke emotionele reacties ervaren, zoals irritatie, angst, of stress, wanneer ze worden blootgesteld aan dergelijke geluiden.
Krijgt u last van bijwerkingen, neem dan gerust contact op met MATRIX [Centrum voor Nieuwe Muziek]. Dit geldt ook voor mogelijke bijwerkingen die niet in deze bijsluiter vermeld staan.
Hoe heb je de massage sonore ervaren?
- Wat voelde je en wat was het effect op jou?
- Wat gebeurde er met je gedachten of je verbeelding?
Hoe was het om te masseren?
Wat is Erfgoeddag?
Elk jaar op de eerste zondag na de paasvakantie is het Erfgoeddag in Vlaanderen en Brussel. Erfgoeddag richt zich op het roerend en immaterieel cultureel erfgoed dat wij van onze voorouders overgeleverd kregen.
Erfgoeddag is een initiatief van FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed vzw, in samenwerking met de erfgoedgemeenschappen in Vlaanderen en Brussel, en krijgt de steun van de Vlaamse overheid. Elk jaar doen honderden musea, archieven, erfgoedbibliotheken, heemkundige kringen en talloze andere erfgoedorganisaties mee, en MATRIX [Centrum voor Nieuwe Muziek] natuurlijk ook!
