Terugblik op ISCM-Sectormoment nieuwe muziek en archiefzorg
ISCM-sectormoment nieuwe muziek en archiefzorg: 10 december 2020
i.s.m. CEMPER, Kunstenpunt en Muziekcentrum De Bijloke Gent
Een beknopte nabeschouwing
Iedereen klaar? We gaan nú live.
Terwijl het publiek zich thuis in de zetel kon nestelen, verzamelden de organisatoren en sprekers zich in het auditorium van Muziekcentrum De Bijloke Gent voor de live streaming via YouTube. Een sectornamiddag over nieuwe muziek en archiefzorg was nog nooit zo spannend.
Aan de hand van vier hamvragen loodste CEMPER ons door de basis van een goede archiefzorg:
- Waarom bewaren?
- Weet je wat je hebt?
- Alles bewaren?
- Hoe bewaren?
De vier vragen vormen een duidelijke rode draad doorheen het programma. Tijdens het doorlichtingstraject met CEMPER keken het Festival van Vlaanderen Mechelen / Kempen en het hedendaagse muziekensemble ICTUS hun archief recht in de ogen . In de presentaties toonden Sara Seddouk en Tom Pauwels hun reeds behaalde resultaten, maar ze keken ook terug op het afgelegde parcours (inclusief obstakels) en blikten vooruit op de weg die ze nog willen afleggen.
Voor het Festival van Vlaanderen Mechelen / Kempen is een actief archief het doel van het traject: via hun website ontsluiten ze hun archief voor het ruime publiek. De rijke geschiedenis van het festival wordt er gepresenteerd en groeit jaarlijks nog aan. Daarnaast wordt de informatie die in het archief ontsloten is ook door de werking nog regelmatig hergebruikt om hetgeen vorige medewerkers reeds uitdokterden opnieuw te raadplegen of in de eigen artistieke geschiedenis te duiken.
De partiturenbibliotheek van ICTUS bestaat uit bijna 3000 items en langzaamaan wordt ook een digitale bibliotheek uitgebouwd. Jaarlijks gaan Tom Pauwels zelf en andere muzikanten van het ensemble aan de slag met Filemaker om dit te structureren en organiseren. Ook de strategie die ICTUS uitwerkte voor de bewaring en ontsluiting van hun diverse opnames werd toegelicht. Cassettes werden gedigitaliseerd, cd’s geïndexeerd en op de server gestockeerd, waar ook nieuwe opnames verzameld worden. Naar het brede publiek toe wordt in de ‘watch & listen’-sectie op de website heel wat materiaal beschikbaar gesteld. De nieuwe strategie is drieledig: zorgvuldig gemixte opnames verschijnen enkel digitaal op Bandcamp, archiefmateriaal en live concerten verschijnen op YouTube, specifieke projecten krijgen nog een fysieke drager.
Melissa Portaels lichtte het waarderings- en ontsluitingsproject transitcollectie.be van MATRIX toe, de digitale ontsluiting van het artistiek archief van het creatiefestival Transit (Festival 20ˑ21). Het project werd in het leven geroepen om de unieke verzameling partituren en opnames die het festival genereert onder de aandacht te brengen. Via een gratis website wordt rond elke compositie een web van aanvullende informatiebronnen gemaakt, gaande van programmaboekteksten, informatie over de uitvoerders, over de componist, partituurfragmenten, technische fiches en uitvoeringsinstructies tot audiofragmenten, videofragmenten en foto’s. Daarmee wil MATRIX de creaties voldoende documenteren voor onderzoek, maar ook de drempel verlagen om de werken opnieuw uit te voeren.
Tot slot legden we de “archiefkwestie” ook voor aan enkele componisten. In het panelgesprek met Wim Henderickx, Maya Verlaak, Serge Verstockt, Eveline Vervliet en Dirk Veulemans (moderator: Tom Ruette, Kunstenpunt) konden we smullen van heerlijk praktijkgerichte en soms tegengestelde inzichten. Omdat samenvatten niet echt mogelijk is, hieronder een kleine greep uit het aanbod:
“Ik ben altijd heel gestructureerd, ook in mijn schetsen, ik schrijf een datum en paginanummers, omdat ik weet dat het creatieproces heel chaotisch is en ik mij vaak niet meer herinner hoe ik een stuk geschreven heb en welke beslissingen ik waarom genomen heb.”
“Als kunstenaar mag je liegen. In mijn archief durf ik wel eens te liegen over data, en daarmee te spelen. Die vrijheid wil ik als artiest behouden.”
“Een archief heeft voor mij twee functies, de ene kant is wat je naar de buitenwereld communiceert, dan bepaal je zelf wat en wanneer je iets naar buiten brengt, en de andere kant is om een overzicht voor jezelf te scheppen. Ik vind het inspirerend om dan te zien hoe je verder kan gaan en soms ook terug kan grijpen.”
“Ik ben nu een paar jaar met mijn archief bezig geweest. Ik heb daar veel werk aan gehad, maar ook veel plezier. Het is alsof je een oud familiealbum bekijkt.”
“Ik maak mij soms meer zorgen over de generaties voor mij. Wij kunnen op dit moment zelf beslissen of we willen archiveren of digitaliseren of niet, dat is onze keuze. Maar je moet maar één generatie teruggaan om veel te zien verdwijnen, zoals partituren of tapes. Persoonlijk ligt mij dat nauwer aan het hart dan mijn archief waar ik zelf verantwoordelijk voor ben.”
Relevante links
https://www.cemper.be/projecten-archiefdoorlichtingen
https://www.cemper.be/goed-bewaren